Interview met de architect van Zoë

“Zoë is een project dat extreem goed bij ons bureau past vanwege de thema’s ‘wonen’, ‘biodiversiteit’ en ‘natuurinclusiviteit’. We kregen de uitgelezen kans om te laten zien wat we kunnen op basis van al onze ervaringen en ik ben trots op het resultaat. We hebben binnen het appartementengebouw, op de daktuinen en langs de gevels een biotoop gecreëerd, met een robuuste habitat voor dieren en planten. Hun overleven is dus niet afhankelijk van de bewoners; de natuur kan gewoon haar gang gaan. Hier gaat iedereen zich thuis voelen: de toekomstige bewoners, inheemse planten en talrijke dieren.”

“Hier voelt iedereen zich thuis: mens, plant en dier”

Aan het woord is Jos-Willem van Oorschot, architect bij VenhoevenCS architecture+ urbanism. Samen met DS Landschapsarchitecten verantwoordelijk voor het toonzettende ontwerp van Zoë.

Vertel, wat houdt het plan allemaal in?
“Het bijzondere appartementengebouw kenmerkt zich door verschillende hoogtes met acht daktuinen en een rijkdom aan begroeiing van inheemse planten en daarop afkomende dieren. Binnenin komen in totaal 82 woningen met een minimale grootte van 40m² tot circa 110m². Bijzonder aan de appartementen is dat de bewoners zicht hebben op alles wat groeit en bloeit in de directe omgeving.”

Wat houden die daktuinen in?
“Elk dak krijgt een ander thema, afgestemd op de ligging op de zon en de relatie met water. Denk bijvoorbeeld aan een moerasdak dat een natte biotoop met zich meebrengt. Of een dak dat uitstekend geschikt is voor struikgewassen, met bessen waar de mussen of gierzwaluwen op afkomen. Je kunt ook langs de daktuinen lopen om zo tal van natuurbelevingen mee te krijgen. Een deel wordt overigens een verrassing. Zo wordt het hoogste dak alleen voorzien van aarde. Hier laten we de natuur geheel haar gang gaan; we zijn benieuwd welke inheemse planten en dieren zich gaan nestelen.”

Op de begane grond is ruimte ingericht voor levendigheid?
“Jazeker, de Sluisbuurt is een mooie omgeving, waarbij ook een openbaar karakter hoort. We kozen voor een dubbelhoge plint die wordt ingevuld met functies passend bij het natuurinclusieve thema van Zoë. Het kan bijvoorbeeld zijn dat er een winkel komt die planten verkoopt of een ontwerper van duurzame daktuinen. Of, denk aan een horecafaciliteit die eigen groente en fruit kweekt en in het restaurant serveert.”

Voor wie is het gebouw vooral geschikt om te wonen?
“Ik denk voor iedereen die van de natuur houdt en toch dicht bij de stad wil wonen: jong of oud, alleenstaand of een stel. Ook voor gezinnen zijn een aantal grotere appartementen opgenomen. Voor kinderen zal het overigens echt een feest zijn om hier te wonen; zij kunnen bij de kade visjes bekijken of bijvoorbeeld van de route over de daken genieten. Het gaat in elk geval om mensen die blij worden van de thema’s natuurinclusiviteit, biodiversiteit en duurzaamheid.”

Hoe is de duurzaamheid nog meer in het gebouw verweven?
“Op tal van manieren. Denk aan triple beglazing en zonnepanelen, maar ook aan het verwerkte bouwmateriaal. De gevel is bijvoorbeeld opgebouwd uit betonnen frames met een ruw karakter, zodat de planten die hier tegenaan groeien zich goed kunnen hechten. Verder is sprake van een ingenieus watersysteem, zodat de natuur zichzelf geheel kan redden. Het regenwater wordt opgevangen op alle daken en ook vastgehouden in regentonnen. Als er meer regen valt, dan is er een buffervat in de kelder. Bij droogte kan dat water teruggepompt worden naar de daken die dat nodig hebben.”

En parkeren?
“Onder het gebouw zit wel een parkeergarage, maar we gaan er niet vanuit dat iedere bewoner een auto heeft. Daarom is veel aandacht uitgegaan naar deelauto’s en fietsenstallingen – met veel plek voor ook de grotere bakfietsen en elektrische fietsen. Verder ligt Zoë dichtbij de halte van tram 26, waarmee alle voorzieningen uitstekend bereikbaar zijn.”

Tot slot, wat was de grootste uitdaging voor dit project?
“Eén van de grootste uitdagingen was zeker de balans vinden tussen de ideale leefomgeving voor de mens en de ideale biotoop voor plant en dier. Er waren soms tegenstrijdige belangen, maar daar konden we passende oplossingen voor vinden. Sterker nog, dankzij Zoë kunnen we laten zien dat dit natuurinclusieve concept op kleine schaal werkt en op grotere schaal wereldwijd is toe te passen. Die visie, daar zijn we continu mee bezig.”